Tiêu chuẩn quản lý đổi mới sáng tạo ISO 56000:2025 đã lạc hậu ngay khi ban hành

https://www.forbes.com/sites/stevedenning/2025/02/17/why-the-innovation-concepts-in-iso-560002025-are-already-obsolete/

Tại sao các nguyên tắc đổi mới trong ISO 56000:2025 đã lỗi thời

Tác giả: Steve Denning, Chuyên gia cấp cao về lãnh đạo thế kỷ 21, Agile, đổi mới và tư duy chiến lược
Ngày 17/02/2025, 18:31 EST

Tháng 1/2025, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) công bố ISO 56000:2025-01, tài liệu “định nghĩa các thuật ngữ và thiết lập các khái niệm cơ bản về quản lý đổi mới sáng tạo.”

Với sự tham gia của nhiều tác giả và được các cơ quan tiêu chuẩn hóa của hàng chục quốc gia phê duyệt, tài liệu này đặt mục tiêu cung cấp một khung lý thuyết chung cho đổi mới trong hàng triệu tổ chức trên toàn cầu, bất kể lĩnh vực, quy mô hay mức độ trưởng thành.

Tuy nhiên, có một vấn đề: các khái niệm mà ISO 56000:2025 đề xuất vẫn mang tư duy quản lý lỗi thời từ thế kỷ 20. Những tư duy này đã không còn phù hợp với thế giới năm 2025.

Các nguyên tắc đổi mới sáng tạo phù hợp cho năm 1947, không phải 2025

Nếu ISO 56000:2025 ra mắt vào năm 1947, khi ISO được thành lập, có lẽ nó đã phù hợp.

Theo tiêu chuẩn mới, vai trò của quản lý cấp cao là “chỉ đạo và kiểm soát”. Các “hoạt động đổi mới sáng tạo” được xem là “đôi khi cần thiết.” Nhưng không có đề cập nào về việc lãnh đạo cấp cao nên thúc đẩy đổi mới như thế nào.

Mục tiêu chính của đổi mới trong tài liệu này là “tăng doanh thu, tăng trưởng và lợi nhuận, cũng như giảm chi phí” (4.1.1) – tức là làm ra nhiều tiền hơn cho doanh nghiệp.

Những yếu tố quan trọng như đáp ứng nhu cầu chưa được thỏa mãn của khách hàng hay nâng cao trải nghiệm của người dùng chỉ được xem là thứ yếu (4.1.1). Việc “hỗ trợ các lãnh đạo tạo ra văn hóa đổi mới sáng tạo” chỉ là một trong số nhiều lựa chọn có thể thực hiện (4.3.3.4), thay vì là một yếu tố cốt lõi.

Nhìn chung, tài liệu này thiếu sự tập trung vào khách hàng và tính cấp thiết của đổi mới trong môi trường kinh doanh hiện đại.

10 yếu tố quan trọng bị thiếu trong ISO 56000:2025

Dấu hiệu rõ ràng nhất của tư duy lỗi thời trong ISO 56000:2025 là tài liệu này không đề cập đến Internet dù chỉ một lần.

Những khái niệm hiện đại như mô hình kinh doanh mới và hiệu ứng mạng lưới (network effects) cũng hoàn toàn vắng mặt.

Kết quả là ISO 56000:2025 bỏ qua thực tế rằng bản chất của quản lý đã thay đổi hoàn toàn.

Dưới đây là 10 yếu tố quan trọng mà tiêu chuẩn này đã bỏ lỡ:

1. Internet giúp doanh nghiệp di chuyển nhanh hơn và linh hoạt hơn.
2. Internet mở ra những khả năng đổi mới chưa từng có.
3. Internet giúp doanh nghiệp tạo ra giá trị lớn hơn nhiều cho khách hàng.
4. Khách hàng phải là trung tâm. "Ám ảnh khách hàng" không còn là lựa chọn, mà là điều bắt buộc.
5. Cấu trúc tổ chức phải thay đổi căn bản. Các mạng lưới năng lực (networks of competence) đang thay thế hệ thống cấp bậc truyền thống (xem Hình 1).
6. Các nhóm làm việc tự chủ giúp tăng hiệu quả và tạo môi trường làm việc hấp dẫn hơn. Điều này đang thay thế vai trò của các nhà quản lý trung cấp – những người vốn có nhiệm vụ “chỉ đạo và kiểm soát” nhân viên cấp dưới (xem Hình 2).
7. Vai trò của quản lý đã thay đổi từ "chỉ đạo và kiểm soát" sang "khai thác tài năng, năng lực và sự sáng tạo của nhân viên".
8. Vị trí của tri thức đã thay đổi. Những người trực tiếp làm việc thường có chuyên môn cao hơn và hiểu biết sâu hơn các nhà quản lý của họ.
9. Các mô hình kinh doanh và cơ cấu quản lý mới có thể tạo ra hiệu ứng mạng lưới mạnh mẽ.
10. Cạnh tranh đã gia tăng đến mức đổi mới không còn là “hành động có thể thực hiện” mà là yêu cầu bắt buộc để tồn tại.

Mục tiêu thực sự của doanh nghiệp ngày nay: Tạo ra khách hàng

Peter Drucker từng viết vào năm 1954:

“Chỉ có một định nghĩa hợp lý cho mục tiêu của doanh nghiệp: tạo ra khách hàng.”

Kiếm tiền chỉ là kết quả, không phải mục tiêu.

Trong suốt nửa thế kỷ sau đó, hầu hết các công ty chỉ nhắc đến khái niệm này một cách hời hợt. ISO 56000:2025 tiếp tục lối tư duy đó, khi đặt khách hàng ngang hàng với các bên liên quan khác, thay vì là trung tâm của đổi mới.

Ngược lại, trong 25 năm qua, các công ty phát triển nhanh nhất trên thế giới đều coi việc tạo ra giá trị cho khách hàng là mục tiêu hàng đầu:

• Amazon: “Ám ảnh khách hàng... tăng trưởng dài hạn tốt nhất đến từ việc đặt khách hàng lên hàng đầu.” (Working Backwards, 2021)
• Satya Nadella (Microsoft, 2014): “Xây dựng sự thấu hiểu sâu sắc về khách hàng và những nhu cầu chưa được nói ra của họ.” (Hit Refresh)
• Apple: “Khách hàng yêu thích Apple vì sản phẩm mang lại niềm vui.” (Inside Apple)

Như Roger Martin đã viết trong bài báo Harvard Business Review năm 2010: chúng ta đang sống trong “Kỷ nguyên của Chủ nghĩa tư bản khách hàng.”

Mô hình quản lý mới vắng bóng trong ISO 56000:2025

ISO 56000:2025 vẫn giữ tư duy rằng hệ thống là yếu tố quan trọng nhất – một quan điểm có từ năm 1911, khi Frederick Taylor khởi xướng phương pháp quản lý khoa học.

Trái lại, các doanh nghiệp thành công nhất hiện nay không còn lấy hệ thống làm trung tâm. Thay vào đó, họ sử dụng tư duy, giá trị và văn hóa để định hướng quy trình.

Ví dụ:

• Tư duy mới giúp điều chỉnh mọi quy trình để phục vụ “ám ảnh khách hàng” và đổi mới liên tục.
• Lãnh đạo không còn là đặc quyền của quản lý cấp cao – ai cũng có thể là lãnh đạo.
• Phòng nhân sự không còn là cơ quan kiểm soát mà trở thành bộ phận giúp cá nhân tạo ra giá trị cho khách hàng.
• Ngân sách không còn là cuộc đấu tranh giữa các phòng ban, mà trở thành công cụ tạo ra giá trị.

Hệ thống mới tập trung vào kết quả tổng thể cho khách hàng, thay vì những mục tiêu hạn hẹp của từng quy trình hay bộ phận.

Kết luận: ISO 56000:2025 không phản ánh thực tế của đổi mới hiện đại

Hệ thống quản lý mới đã chứng minh hiệu quả trong nhiều lĩnh vực, giúp doanh nghiệp đổi mới nhanh hơn, hoạt động hiệu quả hơn, thu hút và sử dụng nhân tài tốt hơn, giành được khách hàng dễ dàng hơn, và huy động vốn thuận lợi hơn.

Tuy nhiên, ISO 56000:2025 không hề phản ánh những thay đổi này.

Nếu các công ty không có một bức tranh rõ ràng về thực tế hiện tại và những mô hình thành công nhất, làm sao họ có thể chuyển mình để bắt kịp tương lai?